Het mogelijk laatste concert van Roger Waters (79) in Nederland is beslist geen makkelijke zit. Het geestelijk brein van Pink Floyd is boos. Woest zelfs. Vervloekt alles en iedereen. Ventileert met grootse gebaren en veel gescheld zijn woede op een Ziggo Dome die zich van ongemak geen houding weet te geven. Harde politieke statements volgen elkaar in rap tempo op. Soms terecht, soms niet. In alle opzichten een zinderend afscheid van een van de grootste rocklegendes die deze wereld ooit heeft gekend.
Door: Sebastiaan Quekel
Foto’s: Wouter Vellekoop
Waters – dit jaar alweer 80 lentes jong – laat er direct geen misverstand over bestaan. “Als jij een van die ‘ik hou van Pink Floyd maar ik kan Rogers’ politiek niet uitstaan’-mensen bent, fuck off naar de bar dan”, vertelt hij in een vooraf opgenomen mededeling. Het is een boodschap die past in zijn reeks recente uitspattingen over de staat van de wereld. Een tirade waarmee hij zichzelf definitief heeft vervreemd van de rest van Pink Floyd, de band die hij in de Ziggo Dome met heel veel moeite slechts een enkele keer benoemt. ,,Nu ga ik een oud nummer spelen van een band waar ik vroeger in heb gezeten”, klinkt het vlak voor een voortreffelijke uitvoering van het bijna vijftig jaar (!) oude Have a Cigar.
Het doet de vraag oprijzen waarom Waters überhaupt nog de muziek van de meest legendarische progrockband allertijden wil spelen. Misschien is het omdat die vele tijdloze nummers actueler dan ooit zijn, in een wereld waarin de tegenstellingen en de polarisatie toenemen, onze wereldleiders meer dan ooit onder vuur liggen en publieke figuren zonder eerlijk proces in de gevangenis belanden. “Free Julian Assange!”, scandeert Waters meermaals over de WikiLeaks-oprichter.
Waters is altijd al politiek activistisch geweest, maar voor zijn laatste concerten doet hij er nog een schepje bovenop. Aan controverse geen gebrek in de Ziggo Dome. Biden is een oorlogsmisdadiger, Amerikaanse soldaten zijn gewetenloze moordenaars en onze leiders zijn ‘varkens die ons allemaal zullen doden’. Wie een klassieke Pink Floyd-avond had verwacht zonder controverse en provocatie komt bedragen uit: Waters tiert, spuugt en slaat met schreeuwende Telegraaf-koppen wild om zich heen en zorgt geregeld voor ongemak.
Tegelijkertijd blijft Waters een muzikaal fenomeen. De heer en meester van het spektakel. De miljoenenproductie van The Wall wordt weliswaar niet geëvenaard, maar voor zijn This Is Not A Drill-tour trekt de bassist opnieuw alle registers open. Ditmaal met een fraai podium in het midden. Aan de zijkanten staan twee verlengde podia waar Waters zijn fans van heel dichtbij verwent met dat uit duizenden herkenbare gitaarspel: subtiel op het ene moment, rauw en verpletterend als de nummers wat robuuster terrein opzoeken.
Absolute blikvanger is het reusachtige videoscherm dat omhoog en omlaag gaat, bestaande uit meerdere panelen die samen een kruis vormen. De visuals en projecties zijn werkelijk spectaculair en vooral haarscherp. Soms leiden ze te veel, af, vooral als Waters met tekst een verhaal wil vertellen tussen de liedjes door (Wish You Were Here valt daardoor compleet in het water), maar bovenal is het spektakel een genot voor alle zintuigen.
Waters schuwt er niet voor de moeilijke onderwerpen te mijden en doopt de Ziggo Dome geregeld om tot een oorlogsgebied: overal knipperen lichten en door een quadrafonisch geluidssysteem komen de muziek en de geluidseffecten niet alleen vanuit de speakers op het podium, maar werkelijk vanuit alle kanten in de zaal. Een spectaculaire techniek die de lat voor stadionconcerten een stuk hoger legt. Vooral tijdens publieksfavoriet Money pakt dat goed uit. Minutenlang voelt het alsof die rinkelende kassa je van achteren besluipt.
De muzikale hoogtepunten zijn legio. De trage, donkere versie van Comfortably Numb gaat door merg en been, ook zónder Gilmour-solo. Sheep is nog zo’n hoogtepunt. Hier vliegt er een groot opblaasbaar schaap door de zaal, waarop Waters als een schaap door de microfoon blaat. Een duidelijke sneer naar ons, het volk, dat als een kudde schapen achteloos achter de wereldleiders aanloopt. Het is jammer dat Waters het nodig vindt om in ieder nummer de wijsneus uit te hangen. Hij heeft dit niet nodig. Zijn nummers zijn – los van zijn eigen persoonlijke opvattingen – actueler en urgenter dan ooit en komen ook zónder die politieke statements al harder binnen dan normaal. Us and Them ontpopt zich juist om die reden tot een van de hoogtepunten van de avond, met daarbij een geweldige hoofdrol voor de saxofonist. Brain Damage en Eclipse ontroeren eveneens door hun maatschappelijke thema, maar vooral door de lichtstralen die samen het welbekende prisma van Dark Side of the Moon vormen. Ongetwijfeld een onvergetelijk moment voor de fans van dat album.
Zo hinkt het vermoedelijke afscheid van Roger Waters op twee gedachten. De muziek van Pink Floyd blijft natuurlijk tijdloos, en als het aankomt op het brengen van een visueel spektakel kent Waters – zéker in zijn generatie – geen gelijke. Maar we moeten ook eerlijk zijn: het mag allemaal best een tandje minder, minder boos, minder fel, minder agressief. Het doet de muziek meer kwaad dan goed.
