Sociaal onrecht, klassenjustitie, leegstand of jeugdwerkeloosheid; The Specials stelde het muzikaal allemaal aan de kaak. De Engelse grondleggers van 2 Tone-ska zijn bijna een halve eeuw na hun grootste hit Ghost Town naar eigen zeggen nog immer pissed off en grepen de pandemie aan om in de krochten van de muziekgeschiedenis voor hun nieuwe album Protest Songs 1924 – 2012 te speuren naar de fraaiste of juist vreemdste liedjes over rebellie. “Hoe simpeler de boodschap, hoe doeltreffender een nummer kan zijn.”
Tekst: John den Braber en foto: Universal
Het is meteen lachen als Horace Panter, bassist en medeoprichter van The Specials, online komt nadat een eerdere poging strandde door slechte verbinding. “We zijn anderhalf jaar geleden verhuisd van Coventry naar het platteland”, legt de inmiddels 67-jarige Brit uit. “Hier wordt de straatverlichting nog aangestoken met brandende fakkels, dus laat staan dat er stabiel internet is.” Panter is goedgemutst, want hij is met zijn Specials-maten Lynval Golding, Terry Hall, Pablo Mendelssohn en Kenrick Rowe aan het repeteren voor de liveshows die in het Verenigd Koninkrijk voor het vijftal in september weer beginnen. En er is natuurlijk de nieuwe langspeler Protest Songs 1924 – 2012, waarop Panter zeer trots is, maar ook weer met humor aan refereert. “Tja, wat doet een band zonder inspiratie? Die maakt een coveralbum!”
Dit album is eigenlijk een alternatief voor een plaat met origineel werk toch?
“Klopt. Begin vorig jaar zijn we samengekomen om elkaar weer eens te zien, maar vooral om na te denken over nieuw werk. We wilden een reggae-album maken, maar corona gooide roet in het eten. Allereerst kregen enkelen, waaronder ikzelf, het virus, maar belangrijker nog; Terry die onze muziek schrijft, kan simpelweg niet thuis schrijven. Hij moet weg uit de sleur naar een plek waar hij zich kan afzonderen. En dat ging door de reisbeperkingen dus niet. Toen ontstond het idee van een coveralbum, omdat we wel iets wilden doen.”
Hoe kwamen jullie bij het thema protestsongs?
“Zoals ik net al grapte, zien we coveralbums toch meestal als een soort zwaktebod. Dus als we het dan toch zouden doen, moest er wel een originelere hoek aanzitten dan alleen dit vind ik wel een mooi liedje. 2020 was natuurlijk echt een jaar van sociale onrust door corona en Black Lives Matter en zo ontstond het idee om daar iets mee te doen. Bovendien zit de protestsong in ons DNA, want al onze nummers gaan over een bepaalde vorm van strijd tegen onrecht.”
En dan googelen op ‘protestsongs’ ter inspiratie?
“Nou ja, zo ongeveer wel, haha. Ik ben persoonlijk ook eerst door mijn eigen platencollectie gegaan en heb wat vrienden om advies gevraagd, maar de meeste songs die we uitzochten – eerst zo’n vijftig, die we voor de plaat terugbrachten tot twaalf – hebben we inderdaad online ontdekt.”
Werkte dat ook inspirerend? Je krijgt ook meteen een soort geschiedenisles, lijkt me.
“Best wel. Het was echt een ontdekkingsreis door de muzikale- en sociale geschiedenis. Zo had Terry nog nooit het nummer Trouble Everyday van Frank Zappa gehoord en was ik niet bekend met Little Boxes van Malvina Reynolds. We zijn echt opzoek gegaan naar de meer onbekende of obscure protestsongs. We wilden niet in clichés vervallen en bijvoorbeeld een reggaeversie van Give Peace a Chance doen.”
Wat voor ingrediënten moesten die songs verder hebben?
“The bottom line was: het moest simpelweg een goed liedje zijn. Hoe simpeler de boodschap, hoe doeltreffender een nummer kan zijn. De beste protestsongs herken je niet als protestsongs. My Next Door Neighbor van Jerry McCain gaat niet over grote maatschappelijke onrust, maar over de buurman die jouw stofzuiger heeft en deze niet wil teruggeven. Klein, particulier leed is ook interessant. Ik heb bijvoorbeeld geen idee of David Byrne het nummer Listening Wind als protestsong heeft geschreven, maar het werkt gewoon op de plaat.”
Een van de meest iconische protestsongs komt van jullie eigen hand: Ghost Town. Hoe reageerden mensen toen dat nummer uitkwam?
“Goed genoeg om ze naar de platenwinkel te laten rennen, want het bereikte heel snel de eerste plek in de charts, haha. Toch heb ik er wel gemixte gevoelens bij. Ik ben er niet trots op dat ons nummer het officiële anthem werd van een verschrikkelijke tijd vol sociale onrust en rellen, dat mag je gerust weten. Het was daarom op meerdere vlakken een surreële periode.”
Waarom leent muziek zich zo goed voor verzet?
“Omdat iedereen kan zingen, denk ik. De stem is al sinds de middeleeuwen hét middel om nieuws te brengen. Denk maar aan de troubadours die van dorp naar dorp gingen om over de perikelen in de grote stad te zingen of later als vehikel voor de shanty- en folkzangers.”
Vind je het dan ook de taak van een muzikant met een groot bereik om zich uit te spreken in zijn of haar muziek?
“Zeker niet, want anders zouden er geen bands als Duran Duran kunnen bestaan. Weet je; als ik politicus had willen zijn, was ik geen muzikant geworden. Als muziek een boodschap draagt; prima. Maar uiteindelijk is muziek toch vooral entertainment.”
Twee jaar geleden brachten jullie met Encore sinds twee decennia weer een studioalbum uit. Fans en pers liepen ermee weg. Dat moet een goed gevoel hebben gegeven?
“Het was vooral een bevrijding voor ons. We wilden niet doen alsof het nog 1979 was en dezelfde platen als toen maken. Het Specials-regelboek ging in de prullenbak en we deden wat lekker voelde. Eigenlijk hebben we dat nu met deze coverplaat ook gedaan. Alles kon en mocht en vaak beslisten we in de studio pas hoe de versie echt zou gaan klinken.”
In bijna 50 jaar is jullie fanbase zeker ook wel veranderd?
“Dat valt mee. We kunnen nu alleen niet meer zien of het skinheads zijn in de zaal of mensen die kaal zijn geworden, haha. En we zien steeds meer kinderen van fans van het eerste uur die met onze muziek zijn opgegroeid. Dat is wel heel erg leuk.”
Gaat die geplande reggaeplaat er alsnog komen?
“Jazeker, alleen hebben we nog geen idee wanneer. We kijken met The Specials niet zo ver vooruit, daarom kunnen we het ook nog zo goed met elkaar vinden. We nemen op tijd rust. Vroeger waren we altijd on a mission en voelden we ons onsterfelijk. Nu zijn we volwassen en zien we dingen in perspectief. Dat is het geheim van een lang muzikaal huwelijk, kan ik je verzekeren.”
Protest Songs 1924 – 2012 van The Specials kwam in 2021 uit.
