Wat doe je als alle concerten uit je agenda vliegen? Meubels opknappen. Dat is wat Jack White in 2020 deed. Totdat het vorig jaar opeens weer begon te kriebelen. Tja, en toen was de man uit Nashville ook helemaal los. In april verscheen eerst de scheurplaat Fear of the Dawn, waarna in de zomer het ingetogen Entering Heaven Alive volgt.
Tekst: Jean Paul Heck
Foto: Paige Sara
Funkmaster, jazzofiel, Zappa-kloon….Jack White lacht het er om als je het hem voor zijn maatje 45 schoenen op de grond gooit. Hij heeft gekke dingen gedaan en acht, daar kan nog wel wat gekkigheid bij. Zoals het uitbrengen van twee albums binnen drie maanden tijd. Jack White is een superster. Nee, niet helemaal tegen wil en dank want daarvoor zijn z’n mediaverschijningen iets te strategisch gepland. Maar nooit zal hij voor goedkoop succes gaan. Toen The White Stripes net iets te populair werd, liet hij de boel klappen.
En ook met zijn andere projecten The Raconteurs en The Dead Weather conformeert hij zich geen moment aan de regels van de showbizz. Na het winnen van een Grammy met zijn tweede soloplaat Lazaretto had hij simpelweg op safe kunnen gaan. Maar nee. Boarding House Reach was in 2018 een plaat die de gemiddelde popluisteraar de gordijnen in joeg. Maar zelfs dat weerbarstige werkstuk floepte vanuit het niets naar de nummer 1 positie van de Amerikaanse albumlijst. ,,Tja, blijkbaar ben ik in de gelukkige positie dat ik mijn fans kan tarten.” White lacht zoals alleen hij dat kan. Hard met een soort kikker in zijn keel geluid. Jammer genoeg kunnen we hem dit keer niet face to face spreken.
De eerste keer bij het verschijnen van zijn monsterlijk sterke debuut Blunderbuss, werd ik uitgenodigd op zijn domicilie in hartje Nashville. Third Men Records is een Alice in Wonderland-gebouw in vinylvorm. White heeft er zijn eigen wereld gecreëerd. Eentje die blijkbaar nog niet groot genoeg is want hij opende ook nog eens een eigen vinylperserij in zijn geboortestad Detroit. En om het allemaal nog mooier te maken, ging er vorig jaar in coronatijd een brandnieuwe Third Men Record Store open in Londen.
Grappig waar je nu staat. Ik was erbij toen je in 2012 je eerste soloplaat Blunderbuss in Third Men Records in Nashville presenteerde. Wat een avond was dat!
,,Man, man, dat was een wilde tijd. Wat geweldig dat je daar bij was. Ik speelde daar met twee bands, Dat klopt. Eigenlijk ben ik een verwend kind en kon destijds niet kiezen, de vrouwen- of de mannenband. Het was een groot avontuur en de bassist en drummer (Daru Jones) uit de mannenband spelen ook op de nieuwe platen en gaan met mij mee op tournee. Ik ga nu op pad met een kwartet. Mijn eerste idee was om met een trio de wereld in te gaan maar dar zorgde wel voor de nodige beperkingen. Mijn catalogus is zo groot en met Quincy kan ik zoveel meer nummers spelen. Tijdens mijn laatste tour had ik een lijst van 80 songs waaruit ik kon kiezen en die lijst is met deze twee platen uitgebouwd tot honderd. Een setlijst? Die maak ik niet. Ik bepaal op de avond wat wij spelen.”
Je hebt het geluk dat je gewoon een eigen studio hebt. Dan is die gedwongen pauze in coronatijd wel op te vullen.
,,Ik heb zelfs twee studio’s. Eentje, die jij bedoeld, in de Third Men Records maar ook eentje thuis en dat is ideaal. Ik heb mezelf echt moeten motiveren. Ik was erg bang dat ik liedjes zou schrijven en als ze dan uiteindelijk verschenen, was ik misschien muzikaal weer een andere richting in geslagen. In 2020 heb ik 9 maanden lang geen nummer geschreven. Ik stortte mij volledig op het maken en opknappen van meubels. Dat was in die periode mijn vorm van creativiteit. Dat zorgde voor de nodige inspiratie.”
Je komt nu met twee nieuwe albums binnen vier maanden. Was dat zo gepland?
,,Ik ben geen planner. Normaliter doe ik twee grote projecten in mijn postery shop. Maar nu was er geen tijdlimiet. Uiteindelijk heb ik alles aangepakt. Mijn vloer, mijn werktafel, mijn plafond en zelfs mijn zaagmachine. De winkel in Nashville heeft ook een volledige nieuwe look gekregen. Ik heb er zelfs een nieuwe website voor laten maken ( www.jackwhiteartanddesign.com) . Daarna ben ik begonnen met het inrichten van mijn vinylfabriek in Detroit en tussendoor ontwierp ik ook nog instrumenten, maakte video’s en deed veel fotografie.”
Het intro van Hi-De-Ho vindt ik erg bijzonder. Vooral dat Italiaans gezongen intro en de bijdrage van Q-Tip.
,,Ik schreef dat op de basgitaar. Ik wilde een bepaalde Fender bass en die kon ik krijgen bij de fabriek van Fender. Ik kreeg een Jaco Pastorius fretless basgitaar. Het is echt een geweldig ding die ik veel heb gebruikt. Ik heb veel jazzinvloeden gebruikt. Ook op Hi De Ho. Daar heb ik in het intro een gezongen stuk van Cab Calloway gebruikt. Dat is een sample uit zijn nummer The Hi-De-Ho Man (That’s Me). Dat is zo vreselijk krachtig. Ik heb het uiteindelijk naar Q-Tip gestuurd en hij deed er iets fantastisch mee.”
Een buitenbeentje is het instrumentale Eosophobia
,,De laatste jaren merk ik dat het best idee naar boven komt, op het moment dat ik een synthesizer inplug en ga spelen. De eerste tien seconden zijn vaak het meest interessant. Pas daarna ga je doen wat je al jaren doet en het is vaak voorspelbaar. Ik heb het ook vaak als ik bij iemand binnenstap en een gitaar pak die ergens in de hoek staat. Het eerste wat naar boven komt is vaak het meest briljant. Dan laat ik het ook meteen opnemen op een telefoon.”
Into The Twilight is er nog zo eentje. Dat is opgebouwd uit talloze opzetjes lijkt het wel.
,,wat mooi dat je dit zegt. Mijn dochter Starlet speelt basgitaar op dat nummer. Nooit eerder hebben we samen iets opgenomen en dat is op zich al bizar. Het begon met niets maar uiteindelijk heb ik samples van Bobby McFerrin en Manhattan Transfer toegevoegd. In die vocale jazz zit zoveel rijkdom die ik heb ontdekt. Het werd een verslavende track die ik eerlijk gezegd wilde uitbouwen naar een suite van 9 minuten.”
Opvallend zijn de korte songs op Fear of the Dawn. Allemaal tailormade voor de radio lijkt het wel.
,,Ik heb er niets aan gedaan. Althans, dat is niet bewust. Ik ben wel wat milder geworden. Vroeger zou ik nooit een song editen naar een bepaalde lengte omdat het dan beter geschikt zou zijn voor de radio. Bij een nummer als Dead Leaves and the Dirty Ground stond ik erop dat die 10 seconden aan feedback erop moest blijven staan. Nu besef ik heel goed dat het wat dommige principes waren. Nu vind ik dat geen probleem. Het grappige is dat we voor Taking Me Back een speciale radio-edit hadden gemaakt maar wat bleek? Radio speelde alleen maar de albumversie en het eindigde op nummer 1 op de radio playlist van rock- en alternatieve muziek. Dat gebeurde nooit eerder met mijn songs.
Ik hoor je in het nummer What’s The Trick een stem opzetten die ik nooit eerder van Jack White hoorde.
,,Wat grappig dat je dat opmerkte. Ik stond immers op met een schorre stem maar ik besefte meteen dat ik heel snel naar de studio moest om de vocalen voor What’s The Trick? op te nemen. Het klinkt helemaal niet als mij. Vaak ook was het . Dus ik belde toetsenman Quincy die in Atlanta woont en hij wist zelfs van een Garage-song iets bepaalds te maken.
De betekenis van de titel Shedding My Velvet, het slotnummer van Fear of the Dawn, moest ik echt even opzoeken.
.,,Dat wist ik ook niet. Ik kwam het tegen en wist ook niet wat het betekende toen ik het las. Ik vind dat gewoon leuk. Het werd een karakter zeg maar. Als iemand vindt dat Fear of the Dawn een conceptplaat is, dan is dit de persoon in deze song iemand die zijn angst verliest en nu naar buiten stapt en de vellen van zijn gewei vallen, zodat er een nieuw leven kan beginnen. “
Geldt die wedergeboorte ook een beetje voor jou zelf? Je ziet er zo anders uit op de nieuwe foto’s.
,,Helemaal waar. Ik ben totaal veranderd. Ik heb mijn haar afgeknipt en het blauw laten verven. Maar belangrijker nog, ik ben gezonder dan ooit tevoren. Het voelt echt als een wedergeboorte. Alles is anders. De opbouw van Third Men Records maar ook mijn privéleven. Ik heb heel veel spullen naar goede doelen gedoneerd en mijn huis volledig opnieuw ingericht. Wellicht is het je opgevallen maar in de laatste song van de plaat waar we het zojuist over hadden, heb ik op het einde een bruggetje gemaakt naar het volgende album Entering Heaven Alive. Ik gebruik daar een quote van St Thomas Aquinas: Better to illuminate than merely to shine. Ik zing daarna: and-you-right. Hetzelfde zoals Robert Plant doet op het einde van Stairway to Heaven. En dat is dus de brug naar Entering Heaven Alive.”
Hoe kwamen Feart of the Dawn en Entering Heaven Alive tot wasdom? Toch twee verschillende entiteiten.
,,Ik ben gewoon gaan schrijven, zonder een vast idee. Uiteindelijk bleven er maar songs komen. Enerzijds waren daar de super heavy tracks en anderzijds de delicate composities. Ik hou van eclectische platen maar dit ging wel heel ver. Uiteindelijk heb ik geaccepteerd dat we ze op twee afzonderlijke releases uitbrengen.
Toen ik de song Takin Me Back voor het eerst hoorde dacht ik, die heeft vocaal heel goed naar Paul Stanley van Kiss geluisterd.
,,Haha vindt je dat? Dat vind ik wel interessant. Ik ga er meteen naar luisteren. Kiss was in het begin geweldig. Ze waren bijna een punkband in het begin. Heel ruig en direct. Nog voor dat het een Las Vegas-act was. Sinds halverwege de jaren ’70 werd het een arenarockband. Daar is niks mis mee maar ik vind het een interessante observatie. Uit Takin Me Back heb ik ook het titelnummer Fear of the Dawn geventileerd. Het was een riff die op zichzelf stond. Het is echt een nummer waarmee we de show kunnen openen.”
Je komt deze zomer naar Nederland met een kwartet. Dat is wat anders dan die zevenkoppige band waarmee je lang toerde. Laat staan die Blunderbuss-tournee met twee verschillende grote bezettingen.
,,Het mooie is dat je alle componenten live perfect kan horen. Met mijn zevenkoppige band was dat anders. Ik liet ze dan wel meespelen in de songs maar eigenlijk meer om ze iets te doen te geven. Het voegde niet echt wat toe. Ik kan niet overal viool of pedalsteelgitaar in stoppen.
Je wekt de doden graag tot leven. Je slogan voor het restaureren van oude meubelen was ‘Your Furniture’s not dead!’ (jouw meubelen zijn niet dood) En voor Third Man Records gebruik je ‘Your turntable’s not dead! (je draaitafel is niet dood)
,,Wat dat betreft ben ik een nerd. Ik hou van ouderwetse singles en platen. Zoals je hebt gezien staat er in mijn platenwinkel slechts een klein bakje met cd’s. Cd’s interesseerden mij tot een paar jaar terug totaal niet. Als je Blunderbuss of Lazaretto op je draaitafel legt, klinkt de muziek echt twee keer zo goed. Het is mijn kleinschalige signaal naar de oplichters in de muziekwereld die met talloze trucs toch proberen om hun cd’s te verkopen. Bonus-tracks, nieuwe verpakkingen….Het is allemaal zo oppervlakkig. Maatschappijen en artiesten zijn hopeloos en gaan daarin zover dat ze hun eigen klanten en fans de keel dichtknijpen. Aan de andere kant heb ik wel weer leren leven met de cd. In je auto is het toch wel makkelijk zo’n schijfje.”
Het lijkt allemaal zo slim: de stijl, de projecten, je eigen label maar eigenlijk ben je toch een man van de toevalligheden. Zowel The Raconteurs en The Dead Weather waren spontane projecten.
,,Het is niet zo dat ik mezelf opeens als de soloartiest Jack White zal introduceren. Dan had ik dat al 10 jaar terug moeten doen. Blunderbuss is in 2012 volstrekt toevallig tot stand gekomen. Ik had een aantal songs geschreven die enige coherentie bevatte en voor dat ik het wist had ik een album vol liedjes. Ik heb eigenlijk gewerkt zoals de echte countrymuzikanten hier al jaren werken. Ze zijn bezig met een song en hebben bijvoorbeeld terplekke een banjopartij nodig. In Los Angeles of New York moet je zo iemand weken vooraf boeken. Hier niet. Je belt iemand die je kent en 20 minuten later staat die muzikant in jouw studio. Op Lazaretto trok ik die lijn wat verder door.”
Maar je krijgt de kriebels als iemand je een vernieuwer noemt.
,,Als je daarmee bedoeld dat ik geen vernieuwer ben heb je volledig gelijk. Mijn favoriete artiesten zijn morsdood of stokoud. Mijn eerste baas Brian Muldoon, bracht mij in aanraking met punkmuziek van The Misfits en andere bands. Dat gecombineerd met mijn voorliefde voor de blues van Son House, de songs van Bob Dylan en de power van Led Zeppelin, leidde tot The White Stripes. Later is daar country en folk bijgekomen. Ik vond het geweldig om oude meubels weer een nieuw leven te geven en daarnaast deed ik aan beeldhouwen. Ik heb nog altijd een voorliefde voor mooie stoelen van ondermeer Herman Miller en Gerrit Rietveld. Stoelen hoeven overigens niet altijd lekker te zitten. Dat is meteen de vergelijking met muziek. Ik hou van onaffe dingen.”
Mag ik zeggen dat Jack White eigenlijk een merknaam is geworden?
,,Jazeker en ik vind dat geen diskwalificatie. Ik ben iemand die let op de details. Niet alleen muzikaal maar ook wat betreft progressie en presentatie. Maar je wordt pas een merk als je telkens met iets origineels komt. Zo iemand als Madonna is nooit echt bedacht. Zij wist zichzelf telkens opnieuw uit te vinden en opeens gingen mensen roepen dat allemaal gecalculeerd gedrag was. Daar geloof ik dus niet in. Zij is net als ik erg betrokken. Ik wil overal zeggenschap over hebben. Van de letters op de cover tot de kleur van het vinyl. Op een andere manier kan ik niet werken.”
Je bent een superster maar eentje die zich nooit hoeft te verantwoorden. Dat is toch wel een luxe.
,,Ik ben zeer bevoorrecht en dat snap ik heel goed. Ik wil mij niet met hem vergelijken maar David Bowie had hetzelfde in zijn Berlijn-periode. Toen die platen uitkwamen, wist de wereld niet wat ermee te doen. Maar jaren later viel opeens het kwartje. Dat zou ook zomaar kunnen gebeuren met deze plaat. Ik ga het gesprek aan met de onderzoekende muziekliefhebber. Althans, zo zie ik het. Net zoals vroeger ook Captain Beefheart en Frank Zappa deed. Zo blijft het eeuwig zonde dat die duo-plaat van Miles Davis en Jimi Hendrix er nooit is gekomen.”
Fear of the Dawn is inmiddels al verschenen. Entering Heaven Alive op 22 juli.
